www.www.utw-wesola.org

Dzisiejszy spacer po Warszawie rozpoczynamy po wyjściu ze stacji metra Plac Bankowy-Arsenał. Wczesnowiosenna, słoneczna i ciepła pogoda zachęca do spaceru. Pierwszym obiektem na naszej trasie jest gmach "Arsenału", obiekt o niezwykle bogatej historii. Na zdjęciu: grupa uczestników spaceru przed gmachem "Arsenału" - dziś siedzibą Państwowego Muzeum Archeologicznego. Fotoreportaż: Józef Jagielski.

Warszawski arsenał, czyli królewski magazyn broni, to wczesnobarokowy, dwukondygnacyjny budynek w formie zamkniętego czworoboku o wymiarach 64 na 83 metry, z obszernym wewnętrznym dziedzińcem. Gmach ten wzniesiony został w latach 1638−1643 z rozkazu króla Władysława IV. Budową kierowali kolejno Paweł Grodzicki i Krzysztof Arciszewski. W swojej niemal czterystuletniej historii był jeszcze wielokrotnie przebudowywany: w latach 1752−54 (według projektu Jana Zygmunta Deybla lub Joachima Daniela Jaucha), 1779−82, 1822 (przez Wilhelma Mintera), 1832–1835 (przebudowa na więzienie) i 1935−1938 (przez "Biuro Budowlane T. Czosnowski i Ska") − usunięcie z gmachu więzienia i adaptacja na potrzeby Archiwum Miejskiego Warszawy, przywracająca w dużej części pierwotny wygląd.

W połowie XVII wieku w Arsenale przechowywano ok. 100 dział oraz broń ręczną. We wrześniu 1655 budynek został zdobyty przez Szwedów. W 1702 został częściowo zniszczony wskutek wybuchu prochu wywołanego uderzeniem pioruna. W 1808 roku książę Józef Poniatowski zorganizował w warszawskim Arsenale Królewskim Szkołę Artylerii oraz Saperów Księstwa Warszawskiego[1]. Arsenał był kilkukrotnie świadkiem ważnych wydarzeń z polskiej historii. W nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku ludność Warszawy zdobyła budynek, wspierając tym samym rozpoczynające się powstanie listopadowe. W 1938 zakończono przebudowę gmachu na siedzibę Archiwum Miejskiego Warszawy

5 sierpnia gmach Arsenału zostaje zajęty przez powstańców, którzy bronili go do 23 sierpnia. Tego dnia zniszczeniu uległy najcenniejsze zbiory Archiwum Miejskiego zgromadzone w sali parterowej pawilonu zachodniego[3]. Uszkodzony w czasie walk powstańczych budynek został spalony przez Niemców 4 listopada. Całkowitemu zniszczeniu uległa wtedy pozostała część zbiorów Archiwum[3]. W latach 1948–50 Arsenał został odbudowany według projektu Bruno Zborowskiego Od 1959 jest siedzibą Państwowego Muzeum Archeologicznego. W 1965 gmach Arsenału został wpisany do rejestru zabytków pod nr 87.

Getto warszawskie – getto dla ludności żydowskiej utworzone przez władze niemieckie w Warszawie 2 października 1940, a zamknięte i odizolowane od reszty miasta 16 listopada 1940. Było największym gettem w Generalnym Gubernatorstwie i całej okupowanej Europie. W kwietniu 1941 w obrębie murów „dzielnicy żydowskiej” znajdowało się ok. 450 tys. osób[1]. W wyniku tzw. wielkiej akcji wysiedleńczej od 22 lipca do 21 września 1942 ok. 80% mieszkańców getta zostało wywiezionych i zamordowanych w obozie zagłady w Treblince. W sierpniu 1942 południowa część getta (tzw. małe getto) została włączona do „aryjskiej” części miasta. W części północnej pozostało ok. 60 tys. Żydów. Większość z nich pracowała w działających w getcie niemieckich zakładach produkcyjnych. Getto zostało zlikwidowane po powstaniu w maju 1943. Po wywiezieniu pozostałych przy życiu mieszkańców do Treblinki oraz obozów w dystrykcie lubelskim zabudowa „dzielnicy żydowskiej” została na rozkaz Niemców zburzona.

Łączna liczba ofiar getta warszawskiego szacowana jest na ok. 400 tys. osób, z czego ok. 92 tys. zginęła lub zmarła w Warszawie (głównie ofiary głodu i chorób), a ok. 300 tys. w obozie zagłady w Treblince i w trakcie dwóch akcji wysiedleńczych. Dawni mieszkańcy getta stanowili także dużą część ofiar akcji „Erntefest” przeprowadzonej w obozach w dystrykcie lubelskim w listopadzie 1943.

W grudniu 1994 Społeczny Komitet Budowy Pomnika Bitwy o Monte Cassino w Warszawie otrzymał lokalizację pomnika w jego obecnym miejscu. W czerwcu 1995 Stowarzyszenie Architektów Polskich ogłosiło konkurs na pomnik upamiętniający bitwę o Monte Cassino. Pomnik sfinansowano ze składek weteranów 2 korpusu i dotacji licznych instytucji. Monument został odsłonięty został 30 maja 1999 na skwerze przy Ogrodzie Krasińskich przez Irenę Anders w asyście Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego, w ramach obchodów 55 rocznicy bitwy. W czasie ceremonii Prezydenta RP reprezentował p.o. Szefa Kancelarii Prezydenta RP Ryszard Kalisz. Projekt pomnika wykonali: rzeźbiarz Kazimierz Gustaw Zemła i architekt Wojciech Zabłocki[1]. Wykonany jest z żelbetu pokrytego białym marmurem Bianco Carrara, a masa jego wyniosła 220 ton. Aby ustabilizować grunt pod 70-tonową kolumnę stanowiącą najwyższy element kompozycji, wbito w ziemię sześciometrowe pale.

Pomnik przedstawia bezgłową Nike ze śladami walki i okaleczenia wyłaniającą się ze strzaskanej, przewiązanej szarfą kolumny[2]. W podstawie pomnika widać wzgórze przykryte całunem, postać Matki Boskiej i porozrzucane hełmy. Na dwumetrowym cokole, na którym widnieje Krzyż Monte Cassino, umieszczono też pod całunem urnę z prochami bohaterów. Oprócz tego na cokole wyrzeźbiono godła pięciu polskich jednostek, które brały udział w bitwie.

Wejście do Ogrodu Krasińskich. Ogród Krasińskich w Warszawie – park miejski w Warszawie, w Śródmieściu, na Muranowie, którego granice wyznaczają ulica Andersa, Świętojerska, plac Krasińskich, Długa i Bohaterów Getta (dawniej Nalewki). Park z bramą znajduje się w rejestrze zabytków (pod numerem 256/3). Ogród znajduje się za Pałacem Krasińskich

Ogród Krasińskich został założony w stylu barokowym w roku 1676, jako część założenia ogrodowo-pałacowego znanego jako Pałac Krasińskich, wzniesionego dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego. Początkowo jego powierzchnia wynosiła 3,4 ha i do czasu założenia Ogrodu Saskiego był to największy park warszawski. W roku 1766 ogród został udostępniony publiczności, po zakupie w 1765 przez państwo na siedzibę Komisji Skarbu Koronnego. Od tamtej pory park przechodził wiele przebudów i zmian aranżacji, z których prace z lat 1891–1895 według projektu głównego ogrodnika Warszawy Franciszka Szaniora nadały mu zachowany do dziś styl krajobrazowy. W XIX wieku działał w sąsiedztwie ogrodu w pałacu Dückerta Zakład Wód Mineralnych Sztucznych, założony w 1824 przez 3 wspólników: Henryka Spiessa, Samuela Elsnera i Jana Żelazowskiego oraz Ignacego Lesińskiego i Ferdynanda Ulbrichta. W latach 1790-1883 do pałacu Krasińskich przylegał także budynek Teatru Narodowego.

W 1965 roku ogród, wraz z bramą od dawnych Nalewek, został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 256/3. W tym samym czasie do rejestru wpisano pałac (numer 256/2) i założenie architektoniczne placu Krasińskich (numer 256/1) wraz z dwiema studniami (pozycja 258)[1]. Wśród najstarszych okazów drzew w parku, pochodzących z końca XIX wieku, na uwagę zasługują m.in. miłorząb dwuklapowy, orzech czarny, leszczyna turecka i skrzydłorzech kaukaski. W drugiej połowie XX w. i na początku XXI w. park ulegał samoistnym procesom, które powodowały odbieganie od pierwotnej koncepcji[2], jednocześnie jednak zwiększały jego wartość przyrodniczą. Dzięki licznej obecności starych drzew i skupisk krzewów na początku 2. dekady XXI w. na terenie ogrodu w okresie letnim gniazdowało 27–29 gatunków ptaków, a podobna liczba gatunków zimowała[3]. Wśród obiektów architektury ogrodowej na uwagę zasługuje staw ze sztuczną kaskadą, klomb na osi pałacu czy nowoczesny plac zabaw.

Pałac Krasińskich - widok od strony ogrodu. To jeden z najpiękniejszych pałaców w Warszawie.

Otoczenie[edytuj | edytuj kod] W zachodniej części parku, od strony dawnej ulicy Nalewki, znajduje się częściowo zachowana barokowa brama i fragment ogrodzenia, od strony wschodniej zaś pałac Krasińskich (obecnie własność Biblioteki Narodowej) oraz gmach Sądu Najwyższego (1996–1999). Po zachodniej stronie parku znajduje się budynek Arsenału Królewskiego z Państwowym Muzeum Archeologicznym oraz pomnik Bohaterów Walk pod Monte Cassino (odsłonięty w 1999). W miejscu przedwojennego Pasażu Simonsa w 1989 odsłonięto pomnik ku czci powstańców warszawskich.

Pałac Krasińskich w Warszawie, nazywany także Pałacem Rzeczypospolitej – barokowy pałac zbudowany w latach 1677–1695 dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego według planów Tylmana z Gameren. Obecnie siedziba zbiorów specjalnych Biblioteki Narodowej (rękopisy i stare druki).

Pałac wzniesiono w stylu barokowym w latach 1677–1695 dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego, a autorem jego był architekt Tylman z Gameren. Budowę rozpoczęto wiosną 1677 i do 1682 gotowy był w stanie surowym korpus główny. Dekorowanie wnętrz przerwała III wojna północna. W 1765 pałac został zakupiony przez Rzeczpospolitą na siedzibę Komisji Skarbowej Koronnej i wtedy też ostatecznie zakończono dekorowanie wnętrz. Od tej pory nosił nazwę Pałacu Rzeczypospolitej[1]. W 1766 Ogród Krasińskich udostępniono publiczności. W 1783, po pożarze, który strawił dużą część wnętrza, został przebudowany według projektu Dominika Merliniego. W 1796 wyłożono w nim księgi do złożenia podpisów poddańczych po hołdzie oddanym królowi Prus Fryderykowi Wilhelmowi II[2]. W Królestwie Polskim odbywały się tutaj w latach 1827–1828 posiedzenia sądu sejmowego. W latach 1917–1939 był siedzibą Sądu Najwyższego[3]. W 1944 podczas powstania warszawskiego, został spalony.

Po wojnie odbudowany, mieści to, co zostało (niecałe 5%) z liczącej 40 tysięcy rękopisów Biblioteki Załuskich i Rapperswilskiej, księgozbiór Biblioteki Wilanowskiej, a także inne zebrane później stare druki i zbiory graficzne. Na uwagę zasługują zwłaszcza bezcenne iluminowane polskie i zagraniczne manuskrypty średniowieczne. Znajduje się tam również zbiór tematyczny poświęcony okresowi Wielkiej Emigracji (1831–1883) i pamiątki piśmiennicze po Cyprianie Kamilu Norwidzie

1 marca 2014 Biblioteka Narodowa rozpoczęła projekt „Konserwacja i rewitalizacja Pałacu Krasińskich (Pałacu Rzeczypospolitej) w Warszawie – europejskiego dziedzictwa kulturowego XVII wieku”, na którego realizację otrzymała 100% dofinansowania w wysokości 13 765 271 zł.

Sąd Najwyższy – naczelny organ władzy sądowniczej w Polsce. Sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania oraz wykonuje inne czynności określone w Konstytucji i ustawach.

Ulica Długa, kościół garnizonowy (remont elewacji}.

Kościół Garnizonowy, nawa główna.

Kościół Garnizonowy przy ul. Długiej w Warszawie.

Plac Krasińskich – plac znajdujący się w Śródmieściu Warszawy. Plac jest położony pomiędzy ulicami Długą i wylotem ulicy Miodowej, a ulicami Świętojerską i Bonifraterską[1]. Nazwa upamiętnia Krasińskich herbu Ślepowron, właścicieli pałacu Krasińskich.Plac powstał w miejscu otoczonego murem dziedzińca pałacu Krasińskich[1]. Po zakupieniu w 1765 gmachu przez I Rzeczpospolitą plac stał się przestrzenią publiczną[3]. W 1779 naprzeciwko pałacu wniesiono budynek Teatru Narodowego według projektu Bonawentury Solariego. W 1833, po przeniesieniu Teatru do nowego gmachu na placu Teatralnym, w budynku urządzono składy, a na placu zaczęły odbywać się jarmarki na wełnę. Jarmarki rozpoczynały się 15 czerwca i trwały od pięciu do sześciu dni. W 1786 w południowo-zachodnim narożniku placu wzniesiono budynek Ceł Koronnych (późniejsza siedziba Archiwum Głównego Akt Dawnych), zasłonięty wzniesionym w latach 1837–1838 gmachem pałacu Badenich.

Pod koniec XVIII wieku plac częściowo wybrukowano. W XIX wieku nawierzchnia z kamienia polnego znajdowało się już na całym placu. W 1824 na placu wzniesiono dwie żeliwne obudowy studni zaprojektowane przez Chrystiana Piotra Aignera i wykonane przez warszawską fabrykę Tomasza Ewansa i Józefa Morrisa. Zastąpiły one wcześniejsze obiekty w formie obelisków na piedestałach. Architekt nadał im kształt antycznych ołtarzy. W narożach umieścił głowy koźlorogiego Pana, a na ścianach bocznych orły i festony wraz z datą rozpoczęcia prac. Plac był pierwotną lokalizacją pomnika księcia Józefa Poniatowskiego, jednak podczas swojej wizyty w Warszawie w czerwcu 1829 car Mikołaj I zmienił ją na dziedziniec pałacu Namiestnikowskiego przy Krakowskim Przedmieściu. Po erygowaniu w 1834 w Warszawie biskupstwa prawosławnego, w latach 1835–1837 przebudowano kościół pijarów na sobór Trójcy Świętej według projektu Antonia Corazziego i Andrzeja Gołońskiego. W celu lepszego wyeksponowania świątyni, przeprowadzono także prace na placu (nazywanego odtąd Katedralnym), nadając mu bardziej wielkomiejski charakter Kościołowi przywrócono barokową formę w latach 1923–1924 według projektu Oskara Sosnowskiego.

Podczas powstania warszawskiego plac był atakowany od zachodu przez wojska niemieckie. 6 sierpnia 1944, w rocznicę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej, na wyznaczającej południową pierzeję placu ul. Długiej odbyła się jedyna podczas powstania defilada wojsk powstańczych. Żołnierze Batalionu „Gozdawa” przemaszerowali wtedy po mszy od kościoła garnizonowego do pałacu Raczyńskich. Na placu, przy skrzyżowaniu z ul. Długą, znajdował się właz do kanału, którym podczas powstania przed kapitulacją Starego Miasta do Śródmieścia i na Żoliborz ewakuowało się kilka tysięcy osób. W 1974 to wydarzenie zostało upamiętnione tablicą. Od ściany, na której ją umieszczono, ułożono pas ciemniejszej kostki prowadzący na jezdnię do historycznego włazu. W czasie walk poważnie uszkodzony został pałac Krasińskich, pozostałą zabudowę Niemcy spalili po zdobyciu tej części miasta

W 1989 na placu odsłonięto pomnik Powstania Warszawskiego, przedstawiającego realistycznie powstańców oraz ludność cywilną podczas walk w 1944. W latach 1996–1999 w miejscu dawnego Teatru Narodowego wzniesiono monumentalny gmach Sądu Najwyższego. Północne skrzydło gmachu powstało w miejscu dawnej północnej oficyny pałacu Krasińskich i – w nawiązaniu do przedwojennego projektu Mariana Lalewicza – znajduje się w nim kryty przejazd.

Główny element Pomnika Powstania Warszawskiego na Placu Krasińskich.

6 lipca 2017 na placu, przez pomnikiem Powstania Warszawskiego, podczas swojej oficjalnej wizyty w Polsce przemówienie wygłosił Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump.